Ông Trịnh Thanh Dũng - Giám đốc Kinh doanh Tập đoàn Vinacam – một trong những nhà nhập khẩu và cung ứng phân bón lớn cho biết, nguyên nhân gây tồn dư Cadimi trên sầu riêng là do người dân rải phân bón qua nhiều năm liền, ngay cả khi phân bón đạt chuẩn.

Đặc biệt, thời gian qua, lúc giá sầu riêng tăng cao, nông dân có xu hướng bón nhiều phân để nâng năng suất, vô tình làm gia tăng tích tụ, tồn dư Cadimi.

Ông Dũng cho hay, nhiều năm trước đây, không có quy định cụ thể về mức tồn dư Cadimi trên sầu riêng. Vấn đề chỉ bùng lên khi Trung Quốc đưa ra giới hạn Cadimi trong sầu riêng nhập khẩu.

Chính vì vậy, các doanh nghiệp phân bón phải rà soát lại hàm lượng Cadimi trong các dòng sản phẩm, giảm thiểu nguy cơ tích lũy trong đất và cây. Riêng Vinacam đã đưa ra được dòng sản phẩm phân bón có hàm lượng Cadimi dưới 1 mg/kg. Trong khi đó, theo quy định hiện hành, các sản phẩm phân bón nhập khẩu cũng như trong nước đều phải đảm bảo đạt chuẩn với hàm lượng Cadimi tối đa 12 mg/kg.

"Đây được xem là tín hiệu tích cực, nhất là khi Cadimi khó xử lý tận gốc và các thị trường xuất khẩu có thể tiếp tục siết chặt quy định" - ông Dũng nói.

Để kiểm soát tốt hơn về tồn dư Cadimi, ngày 30/6 vừa qua, Cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật (Bộ Nông nghiệp và Môi trường) đã ban hành Quyết định 1899/QĐ-TTTV-TTBVTV về quy trình canh tác sầu riêng bền vững, đảm bảo an toàn thực phẩm.

Trong đó có đưa ra các quy chuẩn về việc sử dụng phân bón. Đồng thời, nêu rõ yêu cầu sử dụng phân bón đã được công nhận lưu hành tại Việt Nam và hàm lượng kim loại nặng phải tuân thủ mức quy định tại QCVN 01-189:2019/BNNPTNT - Quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về chất lượng phân bón. Đối với phân bón hữu cơ, phải sử dụng phân có hàm lượng kim loại nặng dưới ngưỡng cho phép (Cd ≤ 5 mg/kg).

Tồn dư Cadimi chủ yếu đến từ phân lân dùng để giảm phèn, kích bông sầu riêng

Tại hội thảo, TS Dương Minh Viễn (Trưởng khoa Khoa học đất, Trường Nông nghiệp, Đại học Cần Thơ) đã công bố một số kết quả nghiên cứu về tình trạng tồn dư Cadimi trong đất và trên cây sầu riêng.

Kết quả nghiên cứu cho thấy, nguyên nhân gây tồn dư Cadimi trong đất là bón phân lân (mức độ nhiễm phụ thuộc nhiều vào mức độ tạp nhiễm Cadimi trong mỏ đá phosphoric – nguyên liệu chính sản xuất phân lân). Ngoài ra, một số loại phân bón hữu cơ cũng có nguy cơ bị nhiễm Cadimi nếu nguyên liệu đầu vào có nguồn gốc thực vật.

Để làm rõ thực trạng này, TS Viễn cùng nhóm chuyên gia Trường Nông nghiệp đã thực hiện lấy mẫu ngẫu nhiên nhiều loại phân bón trên thị trường như DAP, super lân và NPK để phân tích. Theo đó, hầu hết mẫu DAP có lượng Cadimi cao nhất, kế đến super lân và cuối cùng là NPK.

Khảo sát đất tại vườn trồng sầu riêng 7 - 8 năm tuổi ở TP Cần Thơ và tỉnh Đồng Tháp cũng cho thấy, mức độ tồn dư Cadimi vẫn có và ở mức trung bình.

Theo TS Viễn, do giá sầu riêng tăng cao nhiều năm trước đây nên loại cây này không chỉ được trồng trên đất phù sa ngọt mà ngày càng được mở rộng sang vùng đất phèn. Để giảm phèn và kích thích sầu riêng ra hoa, nông dân phải bón nhiều phân lân, có nơi lên tới 5 - 6 kg/gốc, chưa kể các loại DAP, NPK. Chính lý do này làm hàm lượng Cadimi tích tụ trong đất gia tăng nhanh chóng.

TS Viễn lưu ý, Cadimi là kim loại nặng có tính di động cao, dễ hòa tan và hấp thu trong đất. Chính đặc tính này khiến Cadimi không thể bị phân hủy cũng như loại bỏ ra khỏi đất.

Tuy nhiên, bà con nông dân có thể áp dụng các biện pháp để Cadimi thuận lợi chuyển hóa từ trạng thái dễ hấp thu, dễ di động sang trạng thái kết tủa, cây ít hấp thu...