Mô hình là một trong những dự án tham gia sáng kiến "Better Life Farming - Nông nghiệp Tiên phong, Nhà nông Thịnh vượng" (BLF), đồng sáng lập bởi Bayer, Quỹ Tài chính Quốc tế (IFC) và Netafim, Yara. Tại Việt Nam, chương trình được triển khai với sự phối hợp của Trung tâm Khuyến nông Quốc gia (NAEC), Viện Khoa học Kỹ thuật Nông Lâm nghiệp Tây Nguyên (WASI) và các đơn vị địa phương.
Mục tiêu của BLF là đưa công nghệ, kỹ thuật hiện đại đến tận nông hộ, giúp người dân canh tác bền vững, gia tăng năng suất và chất lượng, đồng thời giảm tác động môi trường, đáp ứng yêu cầu ngày càng khắt khe của thị trường quốc tế.
Tăng sức khỏe, tối đa năng suất cây trồng
Một trong những điểm nhấn của BLF tại Việt Nam là bộ giải pháp Bội thu, gồm bội thu sầu riêng và bội thu cà phê. Bộ giải pháp này tập trung vào quản lý sức khỏe cây trồng, phòng chống bệnh do nấm (đặc biệt Phytophthora gây thối trái sầu riêng), kiểm soát côn trùng gây hại, cỏ dại và chăm sóc rễ. Khi áp dụng đúng quy trình, nông dân có thể vừa nâng cao năng suất, vừa quản lý hiệu quả dư lượng thuốc bảo vệ thực vật, giúp nông sản đạt tiêu chuẩn an toàn và chất lượng để xuất khẩu.
Song song, Bayer hỗ trợ thử nghiệm nhiều công nghệ hiện đại: phun thuốc chính xác, bón phân qua hệ thống tưới nhỏ giọt, quản lý đồng ruộng dựa trên dữ liệu. Những công nghệ này không chỉ giúp tiết kiệm nguồn lực mà còn giảm thiểu rủi ro cho người nông dân trong bối cảnh biến đổi khí hậu ngày càng phức tạp.
Các giải pháp này đã được WASI đánh giá và triển khai trên nhiều mô hình trang trại khác nhau. Năm 2024, các trang trại sầu riêng thí điểm tại Đăk Nông cho thấy đã giảm 80-90% sâu bệnh hại, năng suất tăng khoảng 20% (lên đến 20 tấn một ha) và chất lượng quả được cải thiện, với 70-80% sản lượng thu hoạch được xếp loại A.
Bên cạnh sầu riêng, BLF còn chứng minh hiệu quả trên cây cà phê, một trong những sản phẩm xuất khẩu chủ lực của Việt Nam. Mô hình thí điểm tại Lâm Đồng với 190 hộ nông dân trên 300 ha cho thấy năng suất cà phê Arabica ở Lạc Dương tăng 33%, còn cà phê Robusta ở Di Linh tăng 29% so với phương pháp canh tác thông thường.
Ông Trần Văn Mạnh, một trong những hộ tham gia, cho biết nhờ hỗ trợ kỹ thuật từ chương trình, vườn cà phê sinh trưởng khỏe, tán lá xanh tốt, trái đẹp hơn trước đây.
Thay đổi thói quen sản xuất
Mô hình BLF không chỉ nâng năng suất, mà còn thay đổi tư duy sản xuất của nông dân. Thay vì sử dụng thuốc bảo vệ thực vật theo thói quen, nông dân được tập huấn theo nguyên tắc "4 đúng" và "5 quy tắc vàng", sử dụng thuốc theo đúng chu kỳ sinh trưởng, vừa nâng cao hiệu quả vừa hạn chế kháng thuốc.
Chương trình cũng trang bị đồ bảo hộ, hướng dẫn thu gom bao bì thuốc sau sử dụng, góp phần nâng cao ý thức bảo vệ sức khỏe và môi trường. Bước chuyển mang ý nghĩa quan trọng, giúp ngành sầu riêng địa phương tiếp cận mô hình nông nghiệp tái sinh bền vững, giảm ô nhiễm, cân bằng sinh thái và kiểm soát dư lượng thuốc.
Theo ông Trịnh Ngọc Việt Anh, Giám đốc công nghệ số Bayer Việt Nam, năm nay mô hình được tích hợp thêm nhiều công nghệ mới. Nổi bật là hệ thống tưới kết hợp phân và thuốc, giúp tối ưu nguồn lực, giảm công lao động và nâng cao hiệu quả chăm sóc. Đồng thời, hệ thống cảnh báo thời tiết theo thời gian thực được triển khai, giúp nông dân ứng phó kịp thời với biến đổi khí hậu.
Bên cạnh việc được cán bộ kỹ thuật hướng dẫn trực tiếp, nông dân còn được hỗ trợ qua nền tảng số nhằm lan tỏa kiến thức nhanh chóng và hiệu quả. Một số vườn lớn trong mô hình đã được tư vấn, kết nối với đối tác để xây dựng mã số vùng trồng, mở đường cho xuất khẩu chính ngạch.
Giới chuyên môn đánh giá, việc triển khai mô hình thâm canh sầu riêng kiểu mẫu trong bối cảnh tiêu chuẩn quốc tế ngày càng siết chặt là bước đi đúng hướng. BLF không chỉ mang lại lợi nhuận cao hơn cho nông dân, mà còn giúp chuẩn hóa quy trình sản xuất, mở rộng mã số vùng trồng, nâng cao vị thế nông sản Việt Nam trên thị trường quốc tế.
Từ hiệu quả bước đầu tại Đăk Nông và Lâm Đồng, mô hình được kỳ vọng sẽ tiếp tục lan rộng, tạo thành hệ sinh thái nông nghiệp bền vững, nơi nông dân vừa cải thiện thu nhập, vừa góp phần thúc đẩy ngành nông sản Việt phát triển theo chuẩn toàn cầu.
Minh Ngọc |
