Khánh Hòa hiện có hơn 186.000ha đất trồng trọt, với điều kiện khí hậu, thổ nhưỡng phù hợp sản xuất nhiều loại cây trồng có giá trị cao như xoài, sầu riêng, bưởi da xanh, táo, nho, hành tỏi, nha đam, măng tây xanh, dưa lưới… Đây là nền tảng quan trọng để tỉnh xây dựng các mô hình nông nghiệp hữu cơ, nông nghiệp xanh và nông nghiệp tuần hoàn.

Trước yêu cầu ngày càng cao của thị trường và thách thức từ biến đổi khí hậu, ngành trồng trọt của tỉnh đã có những bước chuyển mạnh mẽ. Tỉnh đang triển khai Chương trình Quản lý sức khỏe cây trồng tổng hợp (IPHM), phấn đấu đến năm 2030 áp dụng trên 80% diện tích lúa, rau màu và cây ăn quả. Chương trình giúp giảm khoảng 30% thuốc BVTV và 30% phân bón hóa học, từ đó giảm ô nhiễm đất, nước và hạ giá thành sản xuất.

Tỉnh cũng đạt nhiều kết quả nổi bật trong ứng dụng nông nghiệp công nghệ cao. Đến nay, toàn tỉnh có hơn 1.003ha áp dụng công nghệ cao sản xuất táo, nho, cây ăn quả, nha đam, măng tây, dưa lưới, rau các loại… Bên cạnh đó, hơn 5.599ha đã được cấp chứng nhận sản xuất hữu cơ theo các tiêu chuẩn quốc tế như USDA-NOP (Mỹ), JAS (Nhật Bản) và EU.

Hiện Khánh Hòa đã ứng dụng hệ thống tưới tiết kiệm và giám sát sâu bệnh bằng hệ thống cảm biến với trên 9.300ha cây trồng cạn (bao gồm 1.862ha cây hàng năm và 7.438ha cây ăn quả).

Việc đưa dây chuyền sơ chế, bảo quản lạnh vào khâu sau thu hoạch bước đầu giúp giảm hao hụt nông sản tới 30%, tăng khả năng cạnh tranh của sản phẩm. Tỉnh đặt mục tiêu đến năm 2030 sẽ có 30 - 35% giá trị sản phẩm trồng trọt được sản xuất theo mô hình liên kết - hợp tác, hình thành chuỗi giá trị bền vững từ sản xuất - chế biến - tiêu thụ.

Đột phá từ 4 đề án

Mặc dù đạt nhiều kết quả tích cực, để mở rộng quy mô và nhân rộng các mô hình hiệu quả, ông Nguyễn Đức Thuận cho rằng tỉnh Khánh Hòa cần sớm hoàn thiện cơ chế chính sách theo hướng kiên quyết, thực tế và mang tính đột phá.

Theo ông Thuận, yếu tố tiên quyết là phải xây dựng cơ chế tài chính đủ mạnh, tạo điều kiện để nông dân và doanh nghiệp dễ dàng tiếp cận nguồn vốn ưu đãi, đồng thời chủ động tiếp nhận các công nghệ mới như giống cây trồng chất lượng cao, chuyển đổi số trong quản lý sản xuất hay tự động hóa trong giám sát và tưới tiêu.

Để cụ thể hóa mục tiêu, Sở Nông nghiệp và Môi trường Khánh Hòa đã giao Chi cục Trồng trọt và BVTV tỉnh chủ trì thực hiện hai nhiệm vụ đột phá (hoàn thành trong năm 2026) gồm: Đề án phát triển kinh tế nông nghiệp số, nông nghiệp thông minh, nông nghiệp xanh và nông nghiệp tuần hoàn và Đề án xây dựng vùng sản xuất tập trung, ứng dụng số hóa - blockchain trong truy xuất nguồn gốc.

Cùng với đó, bài toán đất đai - yếu tố quyết định mở rộng vùng sản xuất tập trung đang được giải quyết thông qua Đề án sửa đổi, hoàn thiện các cơ chế về giao đất, cho thuê đất, chuyển mục đích sử dụng đất, định giá đất, thu hồi đất (dự kiến hoàn thành giai đoạn 2025 - 2026). Đây sẽ là cơ sở pháp lý quan trọng để gỡ nút thắt về quỹ đất phục vụ sản xuất quy mô lớn.

Kim Sơ