Ông Võ Việt Lâm, Chủ tịch Hội đồng quản trị, kiêm Giám đốc Hợp tác xã A Trung Đông, (ấp Mỹ Phú Đông, xã Châu Thới, tỉnh Cà Mau) là người truyền cảm hứng cho nông dân ở đây về nghề trồng năn bộp phát triển kinh tế gia đình. Ông Lâm cho biết, năn bộp vốn là loài cỏ dại, không cần chăm sóc vẫn phát triển tốt, chịu được đất phèn và ngập nước – những nơi mà nhiều loại cây trồng khác khó có thể tồn tại hoặc sinh trưởng và phát triển tốt. Gia đình ông Lâm bắt đầu trồng năn bộp từ năm 2005.

Theo chia sẻ của ông, sở dĩ gia đình quyết định lựa chọn cây năn bộp là vì ruộng trũng gặp khó trong canh tác lúa, nhất là vụ Hè Thu mưa nhiều, lúa thường xuyên bị ngập nước, tốn tiền bơm tác ,nhưng năng suất không cao, lợi nhuận tấp. Lúc đầu ông chỉ trồng 3.000 m², sau nhiều lần mở rộng, đến nay diện tích năn bộp của gia đình ông Lâm lên đến 3 ha. Trung bình mỗi ngày cây năn bộp mang lại thu nhập cho gia đình ông Lâm khoảng 1 triệu đồng. Nhờ trồng năn mà kinh tế gia đình ông Lâm ngày càng phát triển.

“Trước đây làm lúa một năm 2 vụ rất vất vả mà lợi nhuận đạt thấp. Gia đình thiếu trước hụt sau, thế rồi khi lên vuông ruộng trồng năn, loại cây này mỗi tháng cho thu nhập 30 - 40 triệu đồng. Đời sống kinh tế của gia đình cũng nhờ vậy khá hơn lúc trước, cất được căn nhà khang trang, mua sắp đầy đủ các vật dụng phục vụ nhu cầu sinh hoạt của gia đình” - ông Võ Việt Lâm chia sẻ.

Không riêng hộ ông Võ Việt Lâm, ở xã Châu Thới (tỉnh Cà Mau) còn có hàng chục hộ dân khác cũng khá lên từ khi chuyển đổi từ đất trồng lúa kém hiệu quả sang trồng năn bộp. Gia đình bà Lâm Thị Mai, (ấp Mỹ Phú Đông, xã Châu Thới, tỉnh Cà Mau) trước đây sản xuất lúa nhưng năng suất không cao do đất trũng, lại bị nhiễm phèn. Nhận thấy mô hình trồng năn bộp mang lại hiệu quả kinh tế cao, bà Mai mạnh dạn cải tạo 2.000 m² đất ruộng để trồng năn bộp. Sau gần 2 tháng trồng và chăm sóc, năn bắt đầu cho thu hoạch hàng ngày.

Bà Mai cho biết, năn bộp rất dễ trồng, ít tốn công chăm sóc, cho thu nhập quanh năm. Từ đó, gia đình tiếp tục mở rộng thêm 3.000 m². Hiện nay, với 5.000 m² năn bộp, ngày nào gia đình bà Mai cũng đều có năn để bán với giá từ 10.000 - 12.000 đồng/kg, còn bán lẻ cho người dùng ở địa phương 15.000 đồng/kg. Theo bà mai, tính ra 5.000 m² trồng năn, một năm cho thu nhập 100 triệu đồng, hơn hẳn so với trồng lúa.

Những hộ dân gắn bó với nghề trồng năn bộp ở ấp (Mỹ Phú Đông, xã Châu Thới, tỉnh Cà Mau) cho biết, cây năn bộp từ khi trồng đến khi cho thu hoạch trung bình khoảng 50 đến 60 ngày. Để đảm bảo năng suất và chất lượng năn, cứ khoảng 8 - 9 tháng là nông dân lại phải nhổ bỏ để trồng lại năn mới. Tuy nhiên, để có thu nhập quanh năm, nông dân không trồng tập trung cùng một thời điểm mà trồng chia ra nhiều khoản thời gian khác nhau. Trung bình 1.000 m² đất trồng năn, trừ các khoản chi phí đầu tư, lợi nhuận mà nông dân thu được trên 20 triệu đồng. Tuy thu nhập khá, nhẹ công chăm sóc, nhưng ngược lại người trồng năn phải bỏ ra nhiều công trong khâu thu hoạch.

Những hộ trồng năn bộp với diện tích lớn, thường phải mướn nhân công nhổ và lặt (hái) năn. Trung bình mỗi nhân công thu hoạch năn từ 3 đến 5 tiếng sẽ được trả công từ 100.000 – 130.000 đồng. Với những người lặt năn cũng vậy, bỏ công chỉ vài tiếng đồng buổi sáng cũng có thu nhập trên 100 ngàn đồng. Công việc này rất phù hợp với chị em phụ nữ những lúc nông nhàn, những người tuổi cao hay sức khỏe không tốt. “Lớn tuổi rồi, không thích hợp vào làm ở các nhà máy, xí nghiệp trên thành phố được nên ở nhà giữ cháu, đi lặt năn mướn. Có công ăn, việc làm hàng ngày, thu nhập ổn định mỗi ngày trên 100 ngàn đồng. Nhờ vậy, cũng có đồng vô, đồng ra chi xài, đám tiệc”. Bà Trần Thị Nên, lao động lặt năn tại hợp tác xã Hợp tác xã A Trung Đông, (ấp Mỹ Phú Đông, xã Châu Thới, tỉnh Cà Mau) bộc bạch.

Năn bộp hiện đang được xem là loại rau sạch, vì ít sử dụng phân thuốc hóa học và chất bảo quản nên người dùng ưa chuộng. Năn bộp có thể chế biến được nhiều món ăn ngon như: ăn tươi, nhúng lẩu; xào thịt, hải sản; làm nhân bánh xèo… Ở thời điểm này, giá 1kg năn bộp được thương lái đến tận nhà thu mua với giá từ 40-50 nghìn đồng/kg năn tươi, loại đã lặt, tùy thời điểm. Ngoài bán năn tươi nông dân còn chế biến làm dưa để bán.

Ông Tô Thanh Hải, Phó Chủ tịch UBND xã Châu Thới (tỉnh Cà Mau) cho biết: ban đầu, ở xã chỉ vài hộ trồng năn bộp, đến nay đã phát triển lên trên 50 hộ trồng năn. Nhiều diện tích đất trũng phèn, sản xuất kém hiệu quả nông dân cải tạo chuyển sang trồng năn bộp. Ngoài tiêu thụ tại chỗ ở địa phương, còn được thương lái thu mua chuyển đi tiêu thụ ngoài tỉnh hoặc trong các hệ thống của hàng tiên lợi, các siêu thị. Nhờ vậy mà đầu ra của năn bộp thời gian qua khá ổn định. Phó Chủ tịch UBND xã Châu Thới Tô Thanh Hải cho biết: qua thống kê, mô hình trồng năn bộp mang lại hiệu quả kinh tế cao gấp 2 - 3 lần so với chuyên canh lúa. Ngoài thu nhập mang lại từ năn bộp, người trồng năn còn có


Để mô hình trồng năn nộp được duy trì và phát, năm 2023, UBND xã Châu Thới phối hợp với Liên minh Hợp tác xã tỉnh Bạc Liêu (nay là Cà Mau) thành lập hợp tác xã A Trung Đông gồm 50 thành viên, với ngành nghề sản xuất, kinh doanh sản phẩm năn bộp. Ngay sau khi thành lập, hợp tác xã phối hợp ngành nông nghiệp hỗ trợ hướng dẫn, tập huấn kỹ thuật sản xuất năn bộp an toàn, góp phần xây dựng vùng chuyên canh năn bộp an toàn gắn với bảo vệ môi trường, vì sức khỏe của người sản xuất và tiêu dùng. Cùng với đó, tổ chức thu mua năn bộp nguyên liệu cho thành viên và hộ nông dân trong vùng để sơ chế, đóng gói cung ứng cho thị trường tiêu thụ thông qua cơ sở kinh doanh, siêu thị, sàn thương mại điện tử,… Đặc biệt, tham gia Chương trình “Mỗi xã một sản phẩm” của địa phương, hợp tác xã A Trung Đông đã xây dựng năn bộp trở thành sản phẩm OCOP 3 sao. Nhờ vậy mà sản phẩm ngày càng được tiêu thụ rộng rãi, nông dân đảm bảo thu nhập.

Từ một loài cỏ dại mọc hoang, cây năn bộp giờ đã thành đặc sản giúp nông dân xã Châu Thới (tỉnh Cà Mau) có thu nhập khá, cuộc sống ngày càng ổn định. Nhiều hộ gia đình có thu nhập trên 100 triệu đồng/ha/năm, vươn lên khá giàu, góp phần cùng chính quyền địa phương thực hiện thành công chuyển đổi cơ cấu sản xuất. Hiệu quả kinh tế mà cây năn bộp mang lại cho nhiều nông dân xã Châu Thới rất rõ ràng, đảm bảo thu nhập ổn định cho các gia đình. Đồng thời cho thấy chuyển đổi cơ cấu sản xuất sẽ mang lại thành công nếu biết lựa chọn cây trồng, vật nuôi phù hợp với điều kiện của địa phương./.