Lúc này, ông đi nhiều nơi để tham quan học hỏi, đặc biệt là xuống miền Tây tìm hiểu cách trồng cây ăn trái. Việc chọn cây giống cũng không đơn giản vì có người khuyên ông nên trồng giống chiết, người kia lại bảo giống ghép mới tốt.

Ông cũng đích thân mời cả chủ vườn có tiếng tăm lên Bình Dương để khảo sát đất, tư vấn cách trồng. Lời khuyên từ cách trồng ở miền Tây là đắp mô cao, trồng dày cách nhau 4 mét. Song đất ở Minh Thạnh là đất cát, đắp mô dễ bị trôi.

Ông tự tính toán và chọn cách đào mương thoát nước để phù hợp địa hình.

Những ngày đầu, ông gặp muôn vàn khó khăn. Kỹ thuật chưa vững, quan sát sâu bệnh còn hạn chế nên cây bưởi phát triển chậm. Ông nhớ có năm gần như cả vườn bưởi không lớn nổi, lá hư do sâu vẽ bùa.

Ông phải thử nhiều cách, từ cắt cành đến xử lý thuốc nhưng không đạt hiệu quả. Nhờ tham gia các lớp tập huấn, học hỏi kinh nghiệm, dần dần ông tích lũy kiến thức. Sau một năm ròng rã, ông mới tìm ra cách chăm sóc đúng.

Ban đầu ông trồng thí điểm 5 ha bưởi và 3 ha sầu riêng. Sau khi có kết quả, ông mở rộng thêm diện tích. Trang trại đầu tiên rộng 13 ha. Nhờ kinh nghiệm tích lũy, ông tiếp tục xây dựng trang trại thứ 2, cây trái phát triển tốt hơn hẳn.

Hiện ông có hơn 10 ha bưởi da xanh, 5 ha sầu riêng cùng nhiều cây khác. Ngoài ra, ông còn trồng 5.000 cây dừa đã 4 năm tuổi, bắt đầu cho trái bói. Ông nói vùng này ít ai trồng dừa nhưng nhu cầu xuất khẩu và tiêu thụ trong nước cao, nên ông chọn đi trước 1 bước.

Bên cạnh đó, ông vẫn giữ diện tích trồng cao su. Ông cho biết cây ăn trái có vốn đầu tư ban đầu rất nặng, lao động lại thiếu, nên giữ cao su để cân bằng sản xuất.

Điều kiện canh tác ở Minh Thạnh có thuận lợi lớn là nguồn nước dồi dào do nằm gần hồ Dầu Tiếng. Không giống miền Tây hay bị xâm nhập mặn, vùng này mùa khô hay mùa mưa đều đủ nước tưới.

Tuy nhiên, thời tiết ở miền Đông lại cao hơn miền Tây từ 2-3oC. Để có năng suất tốt, mẫu mã đẹp, nông dân phải chăm sóc kỹ hơn, chú ý thời điểm ra hoa, xử lý đúng kỹ thuật.

Từ vài người trồng bưởi, rồi nhiều người cùng trồng bưởi. Thế là câu lạc bộ trồng cây có múi ra đời với 7 người ban đầu. Ông Trúc kể, những người bạn nông dân thường xuyên hẹn nhau cà phê để trao đổi chuyện sâu bệnh, cách bón phân.

Sau đó, huyện Dầu Tiếng gợi ý thành lập HTX và sẵn sàng hỗ trợ thủ tục pháp lý. Hội Nông dân xã cũng hỗ trợ tập huấn kỹ thuật. Năm 2017, ông cùng 17 hộ khác lập HTX Minh Hòa Phát, và ông là Phó Giám đốc HTX.

Ông Trúc cho biết, lợi ích kinh tế tập thể rất rõ. Nếu cá nhân đi đăng ký nhãn hiệu thì chi phí cao, còn HTX đứng ra thì tiết kiệm. Khi ký hợp đồng bán hàng cũng cần pháp nhân. Một mình nông dân khó làm việc trực tiếp với doanh nghiệp. Thông qua HTX, việc ký kết đầu vào và đầu ra thuận lợi hơn, giá vật tư cũng rẻ do mua số lượng lớn.

Các thành viên HTX cũng được hỗ trợ tốt hơn từ các chính sách phát triển nông nghiệp. Bản thân ông được Sở Nông nghiệp và Môi trường hỗ trợ chuyển đổi, hiện đã có 2 ha bưởi được chứng nhận hữu cơ. Ông dự tính sẽ chuyển toàn bộ diện tích sang hữu cơ trong tương lai.

Nông dân Việt Nam xuất sắc và bí quyết nắm bắt nhu cầu thị trường

Mô hình kinh tế của ông Trúc đạt doanh thu khoảng 16 tỷ đồng mỗi năm, lợi nhuận 6 tỷ đồng. Trang trại tạo việc làm thường xuyên cho 20 lao động, lương bình quân 9 triệu đồng/tháng. Ngoài ra còn có 15 đến 20 lao động thời vụ, mỗi ngày được trả 350.000 đồng/ngày.

Ông Trúc cho rằng muốn làm nông nghiệp bền vững thì phải biết áp dụng khoa học kỹ thuật. Ông đã đưa cơ giới hóa vào sản xuất, dùng máy phát cỏ, máy bay không người lái (drone) để phun thuốc.

Thay vì đầu tư vài trăm triệu mua máy drone về ít sử dụng, ông thuê dịch vụ của công ty chuyên nghiệp. Cách này vừa tiết kiệm chi phí vừa đảm bảo thuốc được pha chế đúng cách, vừa không tốn chi phí, thời giản sửa chữa, bảo trì.

Ông nói: “Làm kinh tế nông nghiệp quan trọng nhất là sản phẩm phải có chất lượng, có uy tín và phải có thị trường. Bên cạnh đó phải giảm chi phí đầu vào thì mới giữ được”.

Bí quyết của ông là không chạy theo phong trào. Ngay khi giá bưởi cao chót vót, ông không kỳ vọng giá sẽ giữ mãi. Ông chỉ tính toán nếu bán được 20.000 đến 25.000 đồng/kg là đã có lãi. Nhờ vậy, dù sau này giá bưởi dao động, ông vẫn giữ lợi nhuận ổn định.

Với sầu riêng cũng vậy, ông trồng từ hơn 10 năm trước, khi giá chỉ hơn 20.000 đồng/kg. Giá sầu riêng lên cao rồi lại xuống, giờ đây, ông vẫn được hưởng thành quả nhờ đi trước.

Ông khẳng định làm nông phải khảo sát, nắm bắt thị trường trước, thậm chí là đi trước 2-3 năm. Và đặc biệt là không nên chạy đua theo thời giá. Nhiều người thấy giá cao thì chặt cây cũ trồng cây mới, cuối cùng thua lỗ.

Hiện tại, khu vườn thứ 2 của ông tập trung trồng bưởi tơ, trái nặng từ 1,6-2 kg, lá xanh bóng, phù hợp thị trường trong nước, nhất là dịp Tết. Khu vườn thứ nhất cây đã lâu năm, trái đồng đều, ngọt, thích hợp xuất khẩu. Đây cũng là minh chứng cho việc nắm bắt thị hiếu và phân khúc thị trường rõ ràng.

Làm nông nghiệp nhiều khi cũng có yếu tố may rủi, nhưng nếu tính toán kỹ thì sẽ hạn chế rủi ro. “Tôi mong bà con đừng chạy theo giá cả nhất thời mà hãy nghiên cứu thị trường, chọn hướng đi bền vững. Có như vậy mới giữ được nghề lâu dài và làm giàu cho quê hương”, ông Trúc nói.

Ông Đỗ Ngọc Huy – Phó Chủ tịch Hội Nông dân TP.HCM cho biết, phong trào nông dân thi đua sản xuất kinh doanh giỏi đã lan tỏa rộng khắp. Tại khu vực Bình Dương cũ, nhiều hộ đã trở thành nông dân tỷ phú, nông dân triệu USD.

Ông Trúc không chỉ tạo công ăn việc làm cho hàng chục lao động, góp phần xây dựng nông thôn mà còn truyền cảm hứng cho nhiều người trẻ dám khởi nghiệp với nông nghiệp.

Năm 2024, ông Trúc là một trong 11 hội viên đạt giải thưởng Nông dân Bình Dương xuất sắc. Sang năm 2025, ông tiếp tục được vinh danh là Nông dân Việt Nam xuất sắc.

“Các mô hình lớn như của ông Bùi Thiện Trúc cho thấy sự sáng tạo trong áp dụng kỹ thuật, sử dụng lao động hợp lý, sản xuất gắn với thị trường và bảo vệ môi trường”, ông Huy nói.